Ketenbreed vastleggen en bespreken van behandelwensen belangrijk voor toekomstbestendige acute zorg
Er worden nog veel kwetsbare patiënten onnodig of ongewenst opgenomen in het ziekenhuis, zelfs in de laatste levensfase. Vaak komt dit doordat er onvoldoende gesprekken met de patiënt zijn gevoerd over toekomstige behandelkeuzes, ook wel proactieve zorgplanning (PZP) of advance care planning (ACP) genoemd. Proactieve zorgplanning loopt vooruit op het moment dat een patiënt niet meer in staat is om zelf beslissingen te nemen. Het is van belang om passende zorg te bieden aan deze kwetsbare groep patiënten en daarmee overbelasting van het zorgsysteem te voorkomen. Daarom is het noodzakelijk dat er regionale afspraken worden gemaakt over wie deze wensen bespreekt met de patiënt, wanneer dit gebeurt en waar de uitkomsten worden vastgelegd. De behandelwensen moeten uiteindelijk voor iedereen in de zorgketen inzichtelijk zijn. Deze aanbeveling komt naar voren uit het onderzoek naar proactieve zorgplanning dat is uitgevoerd door Kyara Grillo, stagiaire adviseur acute zorg. De afgelopen maanden voerde zij een kwalitatief onderzoek uit door het houden van interviews met verschillende soorten zorgverleners rondom proactieve zorgplanning. Met haar onderzoek wil ze inzichtelijk maken hoe het ROAZ kan bijdragen aan het verbeteren van regionale, ketenbrede samenwerking op dit gebied.
Waarom proactieve zorgplanning?
Het doel van proactieve zorgplanning is om de zorg voor kwetsbare en/of ongeneeslijk zieke patiënten beter af te stemmen op hun wensen, en om de gezamenlijke besluitvorming hierin te stimuleren. Kyara: “ Proactieve zorgplanning is veel breder dan de vraag of iemand gereanimeerd wil worden. Het gaat over iemands voorkeuren en wensen voor toekomstige medische zorg en het behelst niet alleen het gesprek hierover met zorgverleners, maar ook het vastleggen van deze wensen. Daarbij is het van belang dat ook iemands familie of naasten betrokken worden, zodat naasten voor iemand kunnen spreken indien zij hiertoe zelf niet meer in staat zijn. Proactieve zorgplanning kan uit meerdere gesprekken bestaan met meerdere zorgverleners, en iemands wensen kunnen gaandeweg veranderen. Mede daarom is zorgvuldige vastlegging zo belangrijk.”
Wat is de aanleiding voor dit onderzoek?
Kyara: “Tijdens de Covid-19 pandemie werd de urgentie gevoeld om het ACP-proces onder de loep te nemen en uniform vast te leggen. Daarom is in 2020 de Leidraad proactieve zorgplanning ontwikkeld. Deze is in 2023 doorontwikkeld tot een Richtlijn Proactieve Zorgplanning. Ook in de subregio’s van Acute Zorgregio Oost zijn de afgelopen jaren verschillende initiatieven rondom proactieve zorgplanning ontplooid. Maar een gezamenlijk overzicht ontbreekt en vastgelegde behandelwensen zijn nog niet voor alle ketenpartners inzichtelijk. Daarom willen we binnen het ROAZ onderzoeken hoe we de inspanningen uit de subregio’s kunnen bundelen en optimaliseren.”
Waarom is het belangrijk om proactieve zorgplanning in ROAZ-verband te optimaliseren?
“Uit het ROAZ-beeld blijkt dat de vraag naar acute zorg door ouderen de komende jaren het meest zal toenemen. Daarom is ‘passende acute zorg voor ouderen’ als ROAZ-opgave opgenomen in het ROAZ-plan. Proactieve zorgplanning kan bijdragen aan het voorkomen van ‘overbodige’ acute zorg en kan daarmee de instroom in de acute zorgketen beperken. Met overbodige zorg bedoelen we zorg die in de acute situatie extra wordt geleverd, méér dan wat vooraf met de patiënt is afgesproken of méér dan wat medisch zinvol is. Echter, de drempel om het gesprek over behandelwensen aan te gaan ligt voor sommige zorgverleners hoog omdat zij het persoonlijk een moeilijk onderwerp vinden. Daarnaast is er tijdens het spreekuur of poli-consult vaak onvoldoende tijd om diep in te gaan op dit onderwerp, met als gevolg dat het gesprek vaak wordt vermeden. Maar de toenemende zorgvraag en de steeds toenemende krapte aan zorgpersoneel dwingen ons om de opvang van de acute patiëntenstroom te reorganiseren en kritischer te kijken naar welke zorg medisch zinvol is en de kwaliteit van leven voor de patiënt kan verbeteren.”
Wat zijn de belangrijkste bevindingen?
Kyara: “Op basis van mijn onderzoek heb ik aanbevelingen gedaan over wat het ROAZ kan doen om proactieve zorgplanning te optimaliseren. Allereerst kan het ROAZ ondersteunen bij het opstellen van regionale protocollen en/of samenwerkingsafspraken rondom proactieve zorgplanning, om de verdeling van verantwoordelijkheden te verduidelijken. Ook kan het ROAZ een rol spelen in het verbeteren van digitale gegevensuitwisseling tussen zorgverleners, zodat zij altijd de meest recente -informatie rondom proactieve zorgplanning kunnen inzien. Daarnaast is het belangrijk dat zorgverleners op de hoogte zijn van de Richtlijn Proactieve Zorgplanning én ervaring opdoen hiermee. Het ROAZ moet tenslotte een platform bieden voor regelmatige kennisdeling, bijvoorbeeld in de vorm van een ketenavond of casuïstiekbespreking. Met deze aanbevelingen kan het ROAZ middels proactieve zorgplanning bijdragen aan de juiste zorg op de juiste plaats.”
AZO neemt deze aanbevelingen mee in de gesprekken met de verschillende regionale netwerken, en zal regiobrede vervolgacties formuleren. Daarnaast blijft AZO proactieve zorgplanning ROAZ-breed onder de aandacht brengen, onder andere door het organiseren van een ketenavond rondom dit onderwerp in 2024.’
We bedanken alle ketenpartners die hebben bijgedragen aan de interviews.
Meer weten? Neem contact op met Femke Groenendaal: