Acute zorg voor dak- en thuisloze mensen

Verslag ketenavond 29 januari 2024

De groep dak- en thuisloze mensen in Nederland groeit. Vanuit het acute zorgnetwerk komen er steeds meer vragen over hoe om moet worden gegaan met dak- en thuisloze mensen als patiëntengroep. De ketenavond van AZO diende als eerste stap om het gesprek te openen over de zorg voor dak- en thuisloze mensen en hoe we samen de juiste zorg op de juiste plek kunnen bieden.

Niet enkel en alleen: dak- of thuisloos

Na de opening van de avond door voorzitter Laurens Bisschops, intensivist in het Radboudumc, werd de avond gestart met een verhaal over de mens achter de dak- of thuisloze. Erna van der Wielen, straatdokter en huisarts in Oosterhout, en Wendy Broeren, straatzuster en GGD-verpleegkundige, spraken over de stigma’s rondom dakloos zijn en wat voor vragen zij in hun werk als straatdokter en -zuster bij Praktijk Buitenzorg zoal tegenkomen. Hierbij benadrukten zij dat er een mens schuilgaat achter het label dak- of thuisloos en dat de zorg voor deze mensen dus ook niet verschilt van elke andere patiënt. “Ga met een dakloos persoon om alsof het je moeder, vader of kind is,” aldus Wendy. Bovendien gaven Erna en Wendy aan dat geduld en een luisterend oor bij deze kwetsbare groep mensen vaak al veel kan betekenen en de drempel voor hen kan verlagen om de medische zorg te zoeken die zij nodig hebben.

Wel enkel en alleen: uniek

Erna en Wendy stipten aan hoe vooroordelen over dak- en thuisloze mensen een goed zorgtraject in de weg kunnen staan. Hierbij speelt vaak de vraag wie er verantwoordelijk is voor de zorg voor deze groep mensen. Praktijk Buitenzorg neemt hierin het voortouw en Erna vertelde dat er al goed rekening wordt gehouden met de behoeften van een dak- of thuisloos persoon zodra er begrip voor de individuele patiënt ontstaat. Zoals elk mens uniek is, is elk patiëntenverhaal uniek en dat is niet anders voor dak- of thuisloze mensen.

Wanneer nee het enige antwoord is

Oscar Francissen, ambulanceverpleegkundige in Gelderland-Zuid, deelde zijn perspectief op de behandeling van dakloze personen. Hij benadrukte dat het standaard inschakelen van de ambulancedienst bij meldingen van ‘verward gedrag’ niet altijd passend is, omdat dit maatschappelijke problemen kan maskeren als zorgvragen. Oscar wijst op de beperkte opvangmogelijkheden voor deze groep, wat maakt dat hij het soms moeilijk vind de juiste zorg op de juiste plek te bieden. Voor een ambulanceprofessional maakt het bovendien niet uit of de patiënt dakloos is of niet, daar er vaak geen voorgeschiedenis bekend is wanneer de ambulance naar een melding rijdt. Oscar benadrukt daarom dat het feit dat een patiënt dakloos is, geen invloed zou moeten hebben op de verdere behandeling. Oscars take home message is dan ook hetzelfde als die van Wendy en Erna: behandel en dak- of thuisloos persoon zoals ieder ander.

Bekijk hier de presentatie Oscar Francissen over dak- en thuisloze patiënten bij de ambulance.

Waar houdt onze verantwoordelijkheid op?

Aan de hand van een casus doorliep Nikky Slof, verpleegkundig specialist i.o. op de IC bij het Radboudumc, de knelpunten bij een behandeling van iemand waarbij weinig bekend is over de medische voorgeschiedenis, sociale omgeving of thuissituatie, zoals het geval is bij een dak- of thuisloos persoon. Deze factoren hebben invloed op de behandeldoelen van een patiënt en op de inrichting van het nazorgtraject. Ook stelde Nikky de vraag bij wie welke verantwoordelijkheid ligt voor de zorg van deze kwetsbare groep patiënten en hoe dit voor morele dilemma’s kan zorgen. Ze vertelde dat samenwerken leidt tot betere zorg en dat er veel mogelijk is als de juiste mensen worden aangehaakt bij de zorg voor deze bijzondere groep patiënten.

Bekijk hier de presentatie van Nikky Slof over zorg voor dak- en thuisloze mensen op de IC.

Aan het eind van de avond was er nog ruimte voor vragen aan alle sprekers. Hier ontstond een discussie over waar de verantwoordelijkheid als zorgverlener ophoudt wanneer je een patiëntengroep behandelt die weinig kansen heeft om het nazorgtraject goed te doorlopen. Uit het gesprek tussen zaal en sprekers bleek dat er al wel, vooral in regio Nijmegen, handvatten beschikbaar zijn bij vragen over deze patiëntengroep. Meldpunt Bijzondere Zorg van de GGD Gelderland-Zuid (telefoonnummer: 088-1447030) kan worden ingeschakeld om mee te denken over de (acute) zorg voor een dak- of thuisloos persoon. Laurens sloot de avond af door te benadrukken dat door samenwerking en het elkaar weten te vinden we al een stap in de goede richting zetten wat betreft passende zorg voor dak- en thuisloze mensen.

We bedanken voorzitter Laurens Bisschops, de sprekers en de deelnemers voor hun bijdrage.