Uitdagingen en oplossingen voor de crisisdienst, voor een toekomstbestendige organisatie van de acute psychiatrie

De beschikbaarheid van de acute psychiatrie staat onder druk. Een belangrijk aspect hierbij is de organisatie van de crisisdienst. In Acute Zorgregio Oost is Pro Persona in vier van de vijf subregio’s verantwoordelijk voor de crisisdiensten. Piet van der Zandt, directeur van de locatie Arnhem van Pro Persona, vertelt over de inspanningen en oplossingen die momenteel worden uitgewerkt om deze dienstverlening toekomstbestendig te maken.

Uitdagingen in de crisisdienst

Een van de grootste uitdagingen voor de crisisdienst is de personele krapte. “We zien dat het aantal medewerkers dat gebruik kan maken van de leeftijdsregeling toeneemt. Deze regeling geldt voor medewerkers vanaf 57 jaar en houdt in dat zij geen nachtdiensten meer hoeven te draaien. Bovendien verwachten we de komende jaren door pensionering een aanzienlijke uitstroom van ervaren medewerkers, vooral onder de sociaal psychiatrisch verpleegkundigen (SPV-en). Dit betekent dat een steeds kleinere en jongere groep zorgprofessionals de crisisdienst moet bemensen. Naarmate het aantal crisisdiensten per persoon toeneemt, wordt het steeds moeilijker om avond- en nachtdiensten te combineren met het persoonlijke leven van onze medewerkers. Alles bij elkaar leidt dit tot een toenemende druk op de kleiner wordende groep zorgprofessionals die de crisisdienst draaiende houdt. Pro Persona wil goed voor deze medewerkers zorgen, zodat ze het werk ook willen blijven doen.”

De crisisdienst veranderen

De crisisdienst heeft 24 uur per dag, 7 dagen per week crisisteams beschikbaar in elke subregio. Piet: “Er zijn tijden dat het minder druk is, met name in de nacht. Dan hebben we wellicht niet in alle vier de subregio’s een voltallig crisisteam nodig. We willen nagaan of we door de bezetting slimmer te organiseren, op die momenten toe kunnen met minder (uitgebreide) teams, zodat we het totaal aantal diensten en daarmee de werkdruk kunnen verlagen. Bovendien willen we onderzoeken of ook de verpleegkundig specialisten en klinisch psychologen bij kunnen dragen, zodat de lasten samen gedragen worden. We willen dat het aantrekkelijk blijft om in de GGZ te werken.”

Werkwijzen moeten harmoniseren

Een belangrijke voorwaarde om dit idee uit te kunnen werken is dat de werkwijzen van de crisisteams in de subregio’s geharmoniseerd worden. “Pro Persona is een fusie-organisatie waardoor in de subregio’s op sommige vlakken nog niet op dezelfde manier gewerkt wordt. Zo is bijvoorbeeld de telefonische bereikbaarheid voor verwijzers verschillend georganiseerd. Dit gaan we gelijk trekken. Bovendien moeten we ervoor zorgen dat áls we gaan werken met minder crisisteams voor alle subregio’s samen, we aan de richtlijnen uit de Generieke Module Acute Psychiatrie (GMAP) blijven voldoen, zodat de zorg veilig blijft. We bedienen best een grote regio en moeten bijvoorbeeld borgen dat aanrijtijden haalbaar blijven,” vertelt Piet.

Raakvlakken met zorgcoördinatie

Piet: “Het bijzondere is dat de uitwerking van deze ideeën samenvalt met de opdracht die er voor zorgcoördinatie ligt vanuit het Integraal Zorgakkoord. Van daaruit kijken we hoe huisartsen en andere ketenpartners snel kunnen schakelen met de GGZ, zodat ze advies kunnen vragen bij het maken van de juiste zorgkeuze. Daarmee hopen we onnodig uitrukken van de crisisdienst te voorkomen én cliënten zo snel mogelijk de juiste zorg te bieden.”

Meld- en adviespunt verward gedrag

Wat kan helpen bij het organiseren van de juiste zorg op de juiste plek is het opnieuw inrichten van een meld- en adviespunt. “In regio Arnhem heeft Pro Persona een succesvolle pilot gehad met een meld- en adviespunt voor verward gedrag. Hier konden huisartsen en politie snel overleggen met een triagist van de GGZ die hiervoor beschikbaar was gemaakt. Zo’n triagist kon meekijken in het dossier van een cliënt en daarmee nauwkeurig beoordelen of er sprake was van een crisis of een andere situatie. Vervolgens vond in afstemming met de raadplegende ketenpartner besluitvorming plaats over welke actie(s) ingezet moesten worden. Vanuit onze expertise kunnen we op zo’n meld- en adviespunt ook alternatieve oplossingen voorstellen. Bijvoorbeeld voor een kwetsbare cliënt met risico op dementie die al wijkverpleging ontvangt. Wanneer zich bij zo’n cliënt een situatie voordoet, kan de wijkverpleging mogelijk snel beoordelen en met laagdrempelige maatregelen de situatie stabiliseren om de nacht te overbruggen. Dat is voor zo’n cliënt minder ingrijpend dan een beoordeling van de crisisdienst met een mogelijke opname,” vertelt Piet. Het meld- en adviespunt leidt daarmee tot efficiëntere zorg en ontlasting van zowel de crisisdienst als ketenpartners. Helaas heeft de pilot geen vervolg gekregen vanwege personele uitdagingen. Piet hoopt dat mede door de harmonisatie van de crisisdienst en het bovenregionaal plannen van diensten voor het meld- en adviespunt deze zeer gewenste functie weer in de lucht gebracht kan worden. Positief is daarbij dat ook netwerkpartners aangegeven hebben bij te willen dragen aan de bemensing van het meldpunt.

Droomscenario

“Maar het kan nog mooier,” zegt Piet die zich voorstelt hoe het beschikbaar stellen van het persoonlijk signaleringsplan van een cliënt aan de triagist zou kunnen bijdragen. “Samen met de cliënt stellen we zo’n signaleringsplan op tijdens momenten dat een cliënt stabiel is. Hierin kan de cliënt zelf aangeven wat voor hem het beste werkt tijdens een crisis. Misschien wil zo iemand dat een familielid gebeld wordt bij een crisis. Door dit plan beschikbaar te maken voor de triagist van het meld- en adviespunt, kan deze tijdens crisissituaties gericht adviseren over hoe een zorgverlener het beste kan handelen. Zo wordt de zorg niet alleen persoonlijker, maar ook doeltreffender.”

De rol van het ROAZ

Binnen het ROAZ wordt gewerkt aan het opzetten van een regionaal netwerk acute psychiatrie, dat zich richt op de uitwerking van de ROAZ-opgave ‘toekomstbestendige organisatie van de acute psychiatrie’. Het doel is onder andere om de crisisdienst toegankelijk te houden. “Om dit te realiseren is het van belang om efficiënte gegevensuitwisseling mogelijk te maken en een uniform informatiesysteem te implementeren, om zo de samenwerking tussen ketenpartners te optimaliseren. Het ROAZ vervult hierbij een belangrijke rol als platform voor het maken van afspraken over digitale gegevensuitwisseling,” benadrukt Piet.

Naast Pro Persona is GGnet verantwoordelijk voor de acute psychiatrie in Acute Zorgregio Oost. GGnet biedt deze zorg in subregio West-Achterhoek en is betrokken bij de ROAZ-opgave Toekomstbestendige organisatie van de acute psychiatrie.